Voor mij een bende deinende peuters. De heiligman is met goed fatsoen niet te zien. Hij beweegt niet veel maar er omheen gebeurt van alles. Om de zoveel tijd, is de muziekpiet achter de coulissen bezig zijn nieuwe sinterklaashit in de speler te proppen. Doe mij een pepernoot en een lekker schui-huimpie. is de strekking. Na drie keer komt het je strot uit, maar bij de kleuters en peuters gaat het erin als koedk, mag ik wel zeggen. Gijs wordt het teveel en hij neemt de benen. Eigenlijk heeft ie gelijk, maar ik moet door. Sint overwwegt zijn portret aan te schaffen. 

ik ben uitgenodigd een raam te vullen voor de kerst-expo van de Haagweg. De bedoeling is dat elke kunstenaar een raam voor zijn rekening neemt en dat op een eigen manier invult. Veel collega's doen iets met lampjes...Omdat ik te laat begonnen ben en niks heb, is dat dan maar het onderwerp van mijn bijdrage: This is it? Een bizar strip-werk: elk plaatje is zorgvuldig door mij in olie op een apneeltje gezet.Er wordt hard gewerkt die dag in het electrolokaal. Ik heb voortdurend het gevoel dat ik achterloop. Vanochtend kwam ik binnen met een bundeltje waaihoud. Sommigen waren al aan het afronden. Ik improviseer wel wat. Ik ga als laatste weg, ik moet mijn laatste paneeltje nog schilderen. Vroeg opstaan dus.

passer domesticus

Speciaal voor deze gelegenheid is de Kunsthal zo aardig geweest plaats te bieden aan de 600 mensen die op deze opening zijn afgekomen. het draait om de mus. Of althans het uitsterven daarvan. Peter Muller, die in zijn kleine galerietje al een ware happening op dut gebied georganiseerd had, heeft het voor elkaar. In het museum voor natuurhistorie in Rotterdam is nu de grote mussententoonsttelling ingericht. Peter is dan ook (beneden in de zaal) zichtbaar opgetogen. Het wordt een jolige boel, met tsjilpende musici, een stokoude engelse mussenspecialist en geagiteerde Margreet Dolman (dan is ze het leukst).
Een geweldige tentoonstelling, niet heel groot, maar met enorm veel zorg en aandacht ingericht.
En ik hang er ook. Mijn mussen-Tokkie-familie flitst zelfs even voorbij in het 8-uur journaal van die dag, zo verneem ik per SMS. Two seconds of fame.
Verder een chaotische bomvolle openening, vol met celebreties. Maar ik heb geen tijd, ik spoed mij naar het station. Als ik de volgende trein haal, kan ik op nog net tijd zijn voor de rapportgesprekken op school.

Barthel en zijn makita in actie.

Drenthe, najaar 2006, vroeg opgestaan...

Alkmaar. Ik was hier al eerder. Voor een streekmuseum behoorlijk fors. De gevoelstentoonstelling voldoet aan alle verwachtingen. Goeie tekeningen van Gestel, maar ik kom voor de 1e verdieping. Het hele bezit aan Toorops bij elkaar. Weer getroffen door het familie portret van de Raedeckers en de staat van de kaasdragers. Hij golft gigantisch. Dat komt met de jaren, vrees ik. En dat zeg ik: die net een kartonnetje verkocht heb dat nu al erger golft dan dit meesterwerk. Op de terugweg belanden we in de noodzakelijke speeltuin in Santpoort-Noord. Gelukkig heb ik spullen bij me.

Patmos, eindelijk voltooid

 

The impressionists

Soms is er toch wel iets aardigs op TV. The impressionists is een mini-serie. Geen top-acteer-prestaties, soms wel erg geromantiseerd en overtrokken, maar ik kijk daar graag naar. Het komt erop neer dat Monet (met de bekende baard) in Giverny terugkijkt op het doorbreken van hemzelf en zijn schildervrienden, op verzoek van een bedremmelde journalist. (michael Palin??)
Dat wordt natuurlijk een aaneenschakeling van anekdotes over de heren. Kostelijk.
Degas bleek een vervelend kereltje die Monet wist te verrassen met zijn eigen doodsbericht in de krant. Degas had deze zelf laten plaatsen. Wist ik niet. En ook niet dat ie harde porno in geheime schetsboeken maakte (voor eigen gebruik).

De groep Domburg

Ik draai de deur van het slot, hijs mijn veldezel op mijn rug, neem een met linnen bespannen houten vouw-krukje en sluip geruisloos naar buiten. Het pad af en de tuin door. De anderen slapen uiteraard nog. Zij zijn hier al twee weken, en hebben gewerkt als beesten. Het ene doek na het andere. Een enorme productie, opgezweept door elkaars enthousiasme. Ik heb dus wat in te halen. Ik weet de weg, want vannacht zijn we (lazarus) dezelfde route naar het strand gegaan. Het parkeerterrein is goddank goed verlicht. In de bowling brandt licht. De weg op het wijkje door, dan een betonnen trap de duinen in. God wat is het donker. Als het nacht wordt , wordt het hier echt nacht.
De hoge hil, zo heet het hier. Ik klap mijn houten krukje uit en wacht op de ochtenschemer. Hier was het dus. Mondriaan heeft hier gezeten. Bij deze paalhoofden, bij deze branding, deze duinen geschilderd op een stukkie karton. Heilige grond. En ik mag hier nu werken.
Vannacht zijn we hier achter de paalhoofden gaan dippen. Gijs D (alias de trekzaag) had meiden geregeld. Ze zijn model of ze komen gewoon eten. De blondste wil ook best zwemmen. Dus dat doen we dan.
Half zeven nu. Aan het werk.

krabben, verenigt u. Een klus voor vriend. Op drie lagen lak. Hopen dat het pakt.

Bermbrandt in de Lakenhal

Onder pseudoniem Bermbrandt heb ik zojuist een aantal etsen achtergelaten in de Lakenhal en de Rembrandt ontvangsthal. Dat gezeik over Rembrandt, ik ken geen kunstenaar die het niet zat is dat Rembrandt-gezeik van de laatste tijd. Too much, is eufemistisch uitgedrukt. Een klein geintje om te protesteren.
Geen onaardige ets overigens.

kratten rode tomaten

De heer Eigen gaat mij voor het hok in. De krochten van een supermarkt waar ik mijn jas kwijt kan en waar ik (als dat nodig is) naar de plee kan, en water kan halen. Langs de croissants ga ik weer de winkel in. Waar ga ik staan? Meneer Eigen stelt het vast niet op prijs als ik klanten te veel voor de voeten loop. Bij de groenten is plek zat. En mooie contrasten. het rood van de kratten tomaten moet de kern worden van het schilderij. Ik vouw de ezel uit, zet een paletje op en begin.
Gijs pakt de andere hoek.

varianten

De laatste dagen heb ik moeten doorbrengen in het bovenatelier, mijn grafiekhok. Daar staat mijn oude etspers en een klein hoogdruk handpersje, waarmee ik houtsnedes en lino's afdruk. Waanzinnige Clara heeft mij geboekt op een vogeltentoonstelling in haar pompje. Dus in godsnaam doe ik dan maar weer mee. Omdat de meerkoet geheel is uitverkocht en van het kauwtje nog slechts 1 aanvaardbaar exemplaar over is, moet ik op de valreep in de zelfde trant iets produceren.
Eeuwig probleem bij dit soort dingen is, dat elke variant iets wel iets voor heeft op de ander. De een is beter afgedrukt in het zwart. De ander heeft een mooiere kleurstelling....
Afmaken, drogen en inleveren die hap.

meeuw uitlaat.

Hoog tijd dat ik aandacht besteed aan het werk van mijn beste leerling J. Den Dulk. Met enige regelmaat verschijnt hij met meegebracht werk in het atelier. Dan bespreken we het een en ander, dan kan hij weer verder.

Ik heb zijn werk zien ontwikkelen van onbeholpen abstracte doeken, naar een geheel eigen figuratieve verftaal. Ik ben altijd erg blij met zijn kwaststreek. Als die behouden blijft heb ik hoge verwachtingen.

Gisteren kwam hij met deze bizarre voorstelling van een meisje dat haar meeuw uitlaat. volgens mij een belangrijk schilderij.

Op een druilerige zaterdagmiddag onthullen Haasnoot en Tinga een plaquette op de plek waar ooit hun beeld Geen Kunst was neergezet, en nu weer (door henzelf) was verwijderd. Stemmige toespraak, koffie en cake na afloop zoals dat hoort op een begrafenis. En vrolijke opluchting na het ritueel. Ik was niet erg rouwig, maar ik was er wel. 

Kanaal

De belgische overheid doet niet veel aan het wegennet. Zo heb ik kunnen constateren. Voortdurend moet ik oneffenheden en kuilen, platgereden egels en boomwortels ontwijken. Dat gaat moeilijk. Want ik ben zwaar beladen. Achter mij hangt een karretje, met daarin de noodzakelijke matjes, slaapzakken, en een tweetal tenten. Dan is ie vol. De andere bagage hebben we in de fietstassen gestoken. ieder draagt zijn deel.
Zo ook S. Met zijn negen jaar levert hij de grootste prestatie. We zijn op weg naar Parijs. Met de belofte aan een groot pretpark hebben we de kinderen zover kunnen krijgen dat ze de ruim 500 kilometer per fiets willen afleggen. Het is heel wat. Als je negen jaar bent is wilskracht zo geboren, maar ook zo weer wegge-ebd. Het valt soms tegen. Maar we komen altijd aan.
Het kanaal is lang, recht en lommerrijk. Hoge populieren aan weerszijden van het kanaal geven een diepe koele schaduw.
We zijn vroeg, want dan is het nog koel. Als we weer even in de schaduw rijden, huivert D soms even. Hij zit bij mij voorop, en hoeft niet te trappen. Vandaar dat hij eerder afkoelt dan ik. Maar over een paar uur zal het weer ondragelijk heet zijn.
Als het goed is leidt dit kanaal ons recht Brugge in. Daar hoop ik Het laatste avondmaal van Gustave van de Woestijne terug te zien, in het Groenighe-museum. Het mooiste schilderij dat ik ken. Het is niet ver meer.
Als we even pauzeren, maak ik foto's met de mobiel, en doe ik tussen twee happen stokbrood in, in het schetsboek een kleine aquarel.

Katwijk zomer 2006

Het moet mogelijk zijn om mobiel de blogsite te benaderen. Ik ga het proberen, dan kan ik wat ik onderweg maak meteen publiceren..
Strand, Katwijk, zomer 2006

Klaar nu: Pleur op met je rembrandt.

En nu wil ik er niets meer over horen. 

Eindexamen-expo

Het is weer zomer. De eindexamen expo van de KABK is weer open. Ik ga daar graag heen, want het stemt tot nadenken. Ik ben er al een tijdje weg, maar het is of ik niet ben weggeweest. Je weet altijd wat je krijgt op zo'n eindexamen-expo. Feitelijk is het een herhaling van vorige jaren. Het is wat een vriendin van mij altijd iets artistiekerigs noemde. Het is natuurlijk verleidelijk de boel daar lekker te gaan staan neersabelen, maar ik voel daar niets voor. In dat artistiekerige zijn die verse jongens en meisjes namelijk verdomd goed opgeleid. De academie bestaat bij de gratie van het collectief aanleren van dat artistiekrige maniertje. Het is een soort taal die je leert spreken, beter kan ik het niet omschrijven. En je moet oppassen, want voor je het weet heb je het zelf aangeleerd. De ruimtes zijn geheel zwart (je breekt je nek bijna) of geheel wit. Je vind er iets op de vloer( want een goed kunstenaar werkt op de vloer), En er ligt vaak iets; een stapel hout. Uitgedroogde potaarde, gekanteld meubulair, of een geroest rijwiel. En er zweeft altijd iets (met mooie staaldraadjes), en natuurlijk zijn er de speakers, want zonder industrieele boeren bongen kom je niet veel verder (twin peaks muziek). Last but not least is er: het beeldscherm, de beamer en de DVD-opstelling.
Men laat zich door yoghurt overgieten, sluipt langs de heg (met en zonder masker) of zoemt in op puisten, tepels en moedervlekken. De lichamelijkheid mag niet ontbreken. Helaas. Ik mis toch iets. En in de trein terug zit ik tegenover zo'n studente en ineens weet ik het: geen vlekken. Ik mis de vlekken. Het enige antwoord op deze stortvloed aan museale kwaliteit, is het werken zelf. Ik ga de boer op. Ik trek met mijn veldezel het land in en ga schaamteloos aan het werk. In de openbaarheid. Want dat is wat er fout is, de artistiekerige concurrentie houdt de atelierdeuren gesloten, en werkt bewust de mythe in de hand dat degenen die er geen verstand van zeggen te hebben geen getuige mogen zijn van de totstandkoming van grote kunst. Jullie begrijpen het toch niet, en daarom moet jet ook maar niet zien. Het publiek wil geen artsitiekrige onzin. Ze willen een clichee, ze willen Rembrandt. Niet in het echt, maar op een botervloot. Dat is wel zo makkelijk.
Ik merk het in het onderwijs. Kinderen denken: een kunstenaar is een gekwelde gevlekte meneer achter een ezel, die een palet vasthoudt en die een zonovergoten olieverf landschap schildert. Nou vooruit dan maar.
In praktijk: een zwartgeklede iets gevulde studente (hmmm, met bril) die met illegaal gedownloade photoshop een blow-up van een miniatuur huisje manipuleert, laat afdrukken op a-nul-formaat en het resultaat wat opleukt met acrylverf uit de tube. Snel smeren, gauw thuis. Zoiets.Tussen die twee uitersten gaapt een kloof van de afmetingen van de Grand Canyon. Er is iets mis in de kunst. Zoveel is duidelijk.
Ik ben een schilder. Een eenvoudige schilder. Ik moet niet lullen, maar ik moet schilderen. Zo simpel is het.

Groen.

Voor de Rembrandt ontvangsthal moet ik een schilderij maken in groenen. Komt mooi uit. Ik ben toch in een soort groene periode. Ik kwam niet verder dan een vrolijke boswachter. Geen gezeik, aan de slag.

Groen.

Van geen enkele kleur zijn zoveel varianten die echt verschillen als van groen. Neem nu groene aarde. de perfecte kleur voor onderschilderingen en eerste opzetjes. Waarom? Omdat het zo verdomd weinig kleurkracht heeft. Ik doe het nog steeds zo, Na de houtskool fixeer ik de boel met terre verte. Het werkt altijd.

Ander gevalletje van groen. Emerald (permanent groen). Zit in heel veel starterspakketjes olieverf, en is totaal onbruikbaar, tenminste, dat dacht ik altijd, totdat ik hoorde van een grijs op basis van dit verschrikkelijke emerald en.... kraplak. geweldig diep, warm bijna violet grijs. Een gouden tip.

Olijfgroen. ook zoiets. Sinds kort gebruik ik het echt. De temperatuur die bijna is zoals die van groene aarde, maar behoorlijk krachtig en mits getemperd door okers een dankbare kleur voor mengingen bij het buiten schilderen.

Onmisbaar bij bomen/planten: sapgroen. Maar pas op: het spul is zo verdomde transparant. Ik heb ooit een koe geschilderd in een sappig groene ondergrond, met uitlsuitend sapgroen. ook de diepste donkers met hetzelfde spul. Dat kon natuurlijk niet. Wel verkocht dat ding, maar ik zie het niet graag terug. In dikke lagen aangebracht slaat sapgroen dood en donker op een heel vervelende manier.

Er is zoveel groen. Het groen op basis van ultarmarijn en cadmium geel levert iets totaal anders op dan dat op basis van cobalt en citoengeel bijvoorbeeld. Je hebt meigroen, phtalogroen(vreselijk spul), viridiaan (oorsponkelijk in midden amerika gewonnen), en het fameuze chroomgroen dat met cadmiums iets geweldig krachtigs oplevert.

Als ik tijd en energie vind ga ik me volgend jaar wijden aan het verkennen van een ge-erfde tube veronese-groen. Veel over gehoord, maar het gebruiken is er nog niet van gekomen. Nog niet.

Voorschoten: de vlietlanden.
Ik word omringd door zwetende badgasten, die loeren wat ik aan het doen ben. De jongens zijn in het water (met Luigi, de opblaaszeehond) Mar luistert de Tour. Ik, die strandhangen haat, heb de spullen meegenomen, klap mijn ezel uit en ga aan het werk. Het is er fuckin' heet. Er is nauwelijks schaduw, maar het moet af. Jongetjes op badhandoeken zijn mijn publiek.

Kuck mal, zwei neue Rembrandts!

Oorspronkelijk zouden we het pieterskerkplein gaan schilderen, maar de kathedraal zit in de steigers, daarom wijken we uit naar een andere locatie. Het wordt de steeg die uitkijkt op het gerecht. Rechts van ons de latijnse school, met die sullige rembrandtvitrine. Ik schilder het plein, Gijs Donker begint aan de steeg.
Ik ben een betere opstaander dan Gijs, dus ik ben al een heel eind als hij aankomt. Er ligt een hond (Sara), en brakke studenten passeren. Veel duitsers die de rembrandtroute doen (kuck mal, zwei neue Rembrandts!!) en een menigte japanners die (hoe kan het ook anders) ons willen fotograferen. Natuurlijk mag dat.
Gijs werkt heel anders, hij sleutelt uren aan de juiste schets in houtskool. Ik begin gewoon (in olie) en moet zo nu en dan wat lantaarnpalen verbouwen of een dakgootje rechttrekken. Maakt niet uit, wat we doen deugt.
Om een uur of twee, begint het gespetter echt teveel te worden. Opruimen. Morgen verder.

Wijn en brood: een avondmaal.

Sommige dingen ontkom je niet aan. Het WK vrees ik, maar dat bedoel ik niet. Ik werk aan een verdere uitwerking van servies en het tafellaken op het schilderij. Er staan flessen, lege borden en achteloos bestek. gekreukte servetten en restjes koude kip. Heerlijk schilderen dat soort dingen. Het gaat best goed.
Dan stort ik me op de lege glazen en het mandje brood. Enterwijl ik ploeter op de korstjes, realiseer ik me dan, dat er niet aan te ontkomen valt: dit is een avondmaal, het moest ervan komen. Waarom doe ik dat?

Verderop zit Gijs Donker

In het atelier is het ondanks de hitte goed uit te houden. De figuur rechts die achteloos de hond voert, pak ik opnieuw aan. Ik zie af van een popeye-outfit. het pijpje blijft wel. Het lege sevies goed is lastig. Ik werk in grijzen op basis van ultramarijn, gebrandde sienna en Van Dyck (uiteraard spaarzaam).
In da namiddag afkoelen op het strand. we zijn in Katwijk. Voor de vernadering ben ik niet de enige die werkt op het strand. Verderop zit Gijs Donker. We praten wat en maken een afspraak. Gijs is bereid tot wat brutale plein-air acties. Mooi. Gaan we doen. We zien wel wat het wordt.
Omdat wij met de auto zijn, en hij op de fiets, nemen we zijn voltooide nog natte doek mee. Dat fietst namelijk nogal lastig. Regelen we wel.

Lodewijk Schelfhout.

Mijn stoffige fiets zet ik in de schaduw van een boom bij het kerkhof. Veertig kliometer vanaf Doorn, aan de nadere kant van de Utrechtse heuvelrug, heb ik zojuist afgelegd. Een knisperend kiezelpad leidt naar de donkere ingang van het kerkje. Verderop onder de bomen een reusachtige Deense dog, die, mij opmerkend , even overeind komt. Iemand snoeit met een heggeschaar de stuiken.

Een rustig dorp dit Kortenhoef. Ze gaan er hier prat op een oud kunstenaarsdorp te zijn. In het hotel aan de dijk waar de roots van de bohemiens liggen kun je voor een flink bedrag nog steeds overnachten. Maar ze zijn nog dicht. En ik kan vast niet betalen met een eigen aquarel. Binnen hangt werk van Schelfhout en tijdgenoten.
Lodewijk Schelfhout is de kern van een expositie in het kerkje van Kortenhoef. Ik ga naar binnen. Vol. Heel vol, maar mooi spul.
Schelfhout had in La Ruche de beginselen van het kubisme geleerd en is aan de slag gegaan. Want zo ging dat toen. Het is ergens na 1900, en je hebt gehoord van een groep schilders die alles wat overeind stond wat schilderen betreft, in een keer omver geschilderd hebben. Dus: Als je modern genoeg was dan toog je naar Parijs. En als zwaluwen streken ze vanuit de hele westerse wereld neer in La Ruche: (de bijenkorf) in Parijs.
Zoals alle galeries, wordt ook deze ruimte beheerd door gedistingeerde dames met een leesbril, die me, in mijn vochtige fietsbroek bevreemd aankijken. Ik voel me een jonge bezoeker.
Maar het is de moeite waard want er is een hoop te lachen. De tentoonstelling is aangekleed met allerlei personalia, de kneedgum en de slecht geslepen burijn van Schelfhout zullen me worst wezen, maar geillustreerde brieven en schetsboekbladen zijn altijd de moeite waard. Ik moet erg lachen om een Ensor-achtige tekening van de schilder sjacherijnig aan het werk, gestoord door blerende kinderen in de box achter hem. Moments heureux et temps d' esperance, zoiets staat erbij. Geweldig, en herkenbaar.

Huidtoon 2

Cadmium oranje. Volkomen overbodige mengkleur, op basis van cadmium geel en rood(?), dacht ik eerst, maar nu ik bezig ben met het aanmengen van huidtonen voor mijn nieuwe grote schilderij genaamd aan tafel ben ik van mening veranderd. De huidtonen op basis van zinkwit, gebrandde sienna en vermiljoen (eventueel oker), geeft een totaal ander effect als je vermiljoen vervangt door dit cadmium oranje. Het is een heel oude tube uit een nalatenschap, wat aan de droge kant, maar hij heeft aan kleurkracht niets ingeboet.

Een tafel is een intrigerend ding. Een soort gekanteld beeldvlak. Het is een plek waar mensen samenkomen. Waar gesproken wordt, maar ook heel veel niet gezegd wordt. Een oversteekpunt voor onderlinge relaties. Zoiets.
Ik wil een schilderij maken met zielige figuren die aan tafel aan elkaar zijn overgeleverd. Mensen in hun lage verschijning.

De Botero-saus

Net als ik is Botero meer schilder dan beeldhouwer. Dat zie je. Zo'n beeld is een afwisseling van contrasten, donkere partijen en glimmertjes op het donkere brons, hoogste lichten dus. De manier waarop ze als accenten ze over het geheel verdeeld zijn, verraadt dat Botero dat belangrijk vindt.
Er komen duizenden mensen op deze zware beelden af. Dat is geweldig natuurlijk, maar ik vraag me toch af, waarom.
Zo bijzonder is het nu ook weer niet. Ze zijn voornamelijk heel groot, en heel glad. Ik ben een liefhebber, dat wel, maar de invloed is een beetje voorbij, voel ik.

Bij Botero weet je precies wat je krijgt, namelijk Botero. Daar is niks mis mee. Maar op een gegeven moment weet je het wel: de Botero-saus.
Bij de schilderijen en tekenwerk heb ik dat niet, die verzadiging. Daar is meer aan de hand. Botero kan nameijk met zijn sausje ook de inhoud te lijf. De vorm realtiveert, de inhoud wordt beinvloed maar blijft overeind. Dat is een onovertroffen truukje. Het gaat door merg en been: in het Eschermuseum even verderop kun je zien wat Botero kan met situatie's in de Abu-Grahib-gevangenis. Tekeningen op ruw papier. Gemartelde gevangenen, bloedend, een ijzeren staaf in hun aars gepropt, belaagd door bewaarders met honden, geboeid en gekneveld. Het is te gruwelijk voor woorden. Maar niet gruwelijk genoeg voor de Botero-saus.

Geduldig speel ik mijn rolletje

Ik ben op zoek naar Petra. Zij doet het filmpje. Leidse kunstenaars die iets hadden ingeleverd voor de expositie over Rembrandts verzameldrift, moeten voor de camera om het project wat luister bij te zetten. Dus ik doe mee. Om 13.00 verschijn en ik met het schilderij onder de arm, en neem plaats op het krukje.
Televisie is nep. Maar dan zo spontaan mogelijk. Ik weet dat inmiddels, want ik heb er enige ervaring mee. Petra stoeit met het geluid. Ik wacht geduldig met koffie op het krukje, mijn spontane uitspraken repeterend. Ik moet drie keer. Twee keer gaat er iets mis. Ik ben gewist, of Petra had me niet aangezet. Geen ramp. Geduldig speel ik mijn rolletje.

Drüben hinterm Dorfe steht ein Leiermann Und mit starren Fingern dreht er, was er kann. Barfuß auf dem Eise schwankt er hin und her Und sein kleiner Teller bleibt ihm immer leer. Keiner mag ihn hören, keiner sieht ihn an, Und die Hunde brummen um den alten Mann. Und er läßt es gehen alles, wie es will, Dreht und seine Leier steht ihm nimmer still. Wunderlicher Alter, soll ich mit dir geh'n? Willst zu meinen Liedern deine Leier dreh'n?

Het grote jatten

Ik ben met Vlasman gestrikt om een schoolproject voor te bereiden. De bedoeling is dat elke groep een afzonderlijk deel van van het schilderij voor haar rekening neemt. Een soort reusachtige puzzel die we met de tracer voorzien van een houtskool-schets. Dat wil zeggen: elk paneel afzonderlijk bewerken.
Omdat het nog veel te licht is verduisteren we mijn opslag en herscheppen zo in 12 delen de compositie van Seurats La grande jatte.

studeren op de wei.

De wei. Die verdomde wei. Hoe lang ken ik die al? Al sinds mijn geboorte ben ik meegesleept naar deze omgeving. Limburg is inmiddels een tweede thuis geworden. Ik werk er graag. Als ik hier ben neem ik spullen mee. Van de cauberg bestaan tientallen oliestudies, maar de wei lukt me nooit. Ik doe de zoveelste poging. Studeren doe ik in aquarel momenteel.

Bussumer hei.

In Naarden heb ik goed kunnen werken. De napjes heb ik met karton in de blikken doos van mijn overleden grootmoeder vastgezet met stukjes karton en met de bidon van de fiets heb ik altijd water voorhanden. Klein en onopvallend werken. Anders krijg je zeikerds. Terwijl de jongens hutten bouwen en boomklimmen en Mar op het mos achteroverligt om wat zon te pakken, maak ik studies op de Bussumer hei.

doodstille jachthaven

Ik ben in Naarden. De houten blokhut waarin ik nu in alle vroegte zit te werken kijkt uit op een doodstille jachthaven met dobberende bootjes. Het is bitter koud voor de tijd van het jaar. Vannacht een graad of twee. Het electrische kacheltje dat we hebben meegbracht, moet op vol vermogen draaien om de ruimte te kunnen verwarmen. De verf droogt maar langzaam.

Zo dadelijk zullen we naar Muiden rijden. Daar bezoeken we het muiderslot. Dat is voor mijn jongens (die riddergek zijn) het hoogtepunt van deze mini-vakantie.

Esser

Ik deze tentoonstelling gepland tijdens een vakantie in de buurt (Naarden), maar op internet zag ik dat ik een dag te laat zou zijn. Tot en met de 28e. Daarom gaan we alvast op en neer met de Kangoo onder schooltijd. Het kan nog.
In Laren hangt altijd de geur van dames met hoeden en omslagdoeken. Daar moet je doorheen. Want wat er te zien is heeft kloten. Het is geweldig goed. Dat kleine schilderijtje van Gestel met een waanzinnig warm koud kontrast in schaduw parijen die zich over de weg(?) draperen, dat hangt er gewoon. Verbazend.
En die Mondriaan-dingen op karton aan het Gein. Die ken ik natuurlijk uit het gemeentemuseum, maar deze zijn beter, nonchalanter, aandoenlijker.
Heel veel tekeningen ook, recht uit het schetsboek. In ruil voor een doktersconsult. Zo hoort het! Dat is verzamelen.

Enig rukken en wringen

De spullen worden gereden door twee zwijgzame Parnassia-medewerkers die met een truck en oplegger rond een uur of tien bij het atelier verschijnen. Misprijzend bekijken ze de troep in het atelier (terwijl ik net had opgeruimd) en laden mijn werk in met winkeltrollys en hydrolische liftjes. Indrukwekkend.
Inderdaad past het werk qua hoogte in de lift, maar de diepte is blijkbaar niet doorgekomen. De liftdeur gaat niet dicht. probleem. Het doek is ook te groot om een ingewikkelde draai door het trappenhuis te maken. Het gaat gewoon niet. En we moeten naar de negende. Maar we geven niet op. Herbezinning. Bij de andere lift, zo blijkt is een klein extra plekje achter de leuning vrij, en dat geeft een centimeter meer speling. Met enig rukken en wringen zien we kans de deur te doen sluiten. Ik voel dat ik omhoog ga.

Omdat de expo voor de ggd rond is, heb ik nog de tijd om voor te bereiden voor de expo in High Q (westeinde ziekenhuis). Een haastklus maar het moet...

Zo'n tentoonstelling waar niets uit zal rollen maar wel mooi is om te doen. Ik mag vooral mezelf niet teleurstellen. Op de valreep maak ik twee pastels op grijsboard die moeten aansluiten bij de thematiek van de expo: tram en bus. Ik heb ze lang niet uit de doos gehad die krijtjes, eigenlijk was mijn pastel-periode nog voor de academie, toen ik met die techniek ilustraties maakte voor een nooit gepubliceerd prentenboek. Bernardus en Theodorus, zoiets was de titel. Wederom blijkt dat een keuze voor goed materiaal het verschil maakt. Ik werk met een doos goede Rembrandt en schaf erbij wat wit-tinten aan. Ook ontdek ik weer de charme van litho-potlood, waarmee ik een nastudie van Lijn 2 doe. Passpartout snijden en hop de lijst in.

Knippen is ook studeren.

Er is een tijd geweest dat ik 's avonds naar de academie vertrok met een schetsboek onder mijn arm dat uitpuilde van de foto's en de knipsels: plaatjes uit de krant, kunstkaarten, oude foto's, cut-outs van eerdere werken. "knippen is ook studeren", was mij verteld, door de docent tekenen. Grote man, mooie kale kop, stoppelbaardje. Nerveuze tred.
Dezelfde docent die me op mijn eerste dag aanspoorde om altijd een scheur bij je te hebben. Ja. Een schaar kon je nog wel eens vergeten, een scheur heb je altijd bij je. Leuk. Om je te bescheuren!", had ik moeten zeggen. maar dat doe je dan niet.
Het was het jaar van de eindeloze reeks collages. Ik heb er nog wel een paar.
Toch was het best nuttig. Dat selectief scheuren trinde je blik. Je hap-snapte snel wat materiaal van de leestafel thuis, of uit je schetsboek, je verschoof het een en ander en dan was je huiswerk weer klaar.
"Zie je dat?", zei hij dan, "nu zit je in de goede richting".
Toen dacht je: "die man is gek. Ik zie het niet." Nu begrijp je niet dat iemand het niet ziet.
Ik vraag me af: waarom kan een ongetraind oog wel beoordelen of iets klopt bij het eindresultaat, maar bakt ie er geen reet van tijdens de weg er naartoe. Hoe zit dat?

Guernica

We waren even in Schiedam. Dat is een goede stad. Ik wil daar best wonen.
SMS (stedelijk museum Schiedam) is opnieuw geopend. Dan zijn ze altijd blij met jong publiek, dus had ik mijn jongens meegenomen. Ze werden gelijmd met een button en een kleurplaat. Altijd goed. Maar ze vonden het ook nog echt leuk. Eerlijk is eerlijk.
Op een gegeven moment zaten ze daar met Mar alledrie braafjes naar een een loodzware jaren zestig-documentaire film te kijken over de Guernica. Zie dat nou zitten, dacht ik tevreden. dat is pas culturele opvoeding. Niet in de strotjes duwen, maar gewoon veel aanbieden. Nee: meenemen, gewoon alleen maar meenemen. Dan gaat het vanzelf. En volgende week naar Ice-age 2 natuurlijk. Ook heel belangrijk.

Formaat: 6,5 x 8,0 centimeter.

Wat is dat toch? Ik maak nu een jaar of zeven etsen. Geploeteren eindeloos geprobeer. Jaren heeft het geduurd voordat ik er iets fantsoenlijks uit wist te persen. Geen probleem. Dat hoort zo. Je moet een soort gevoel ontwikkelen voor zuursamenstelling en afstelling van de pers.
Ik vind dat ik dat nu wel zo'n beetje beheers.
Maar dan: dat formaat. Ik slaag er maar nooit in een deugdelijke ets te maken die groter is dan 20 cm breedte (hooguit). Ieder die mijn werk kent, weet dat ik grote formaten op schildergebied beslist niet schuw, maar een grote ets: het lukt me gewoon niet. Ik moet het erkennen.
Bovendien is mijn vilt versleten. De aquatint drukt niet af zoals ik dat wil. Met een oude place-mat gaat het stukken beter. Het is dus ook de schuld van Blokker dat ik niet groter ga.

Courbet

Het kan niet anders. Je wordt toch afgeleid. Naast de A4 hebben ze een tijdlang een geile huisvrouw met bijhorend 06 nummer gehad. Dat leidde ook tot ongelukken. Want je kan je ogen er niet vanaf houdenals je erlangs rijdt. Teminste ik niet. Dat heb ik nou ook met die blow-up van blanke borsten die op de affiche staan die het gemeentemuseum heeft bedacht bij de tentoonstelling De naakte waarheid, over Courbets naakten. Weg met dat ding. Ik ging er wel naartoe natuurlijk. Het was in de bekende ruimtes waar de tijdelijke tentoonstellingen te zien zijn.
Wat er verder aan geschilderd bloot te zien is, wordt ik niet bepaald geil van. Academische staaltjes van plasticiteit en Ingres-achtige struise dames zonder schaamhaar. Alles van mindere goden. Ik kom voor Courbet. Het schilderij wat ik hoopte te zien is er slechts in reproductie. Een grote prachtige behaarde kut in close up, van de hand van de geile schilder zelf. Schildertechnisch is Courbet zijn tijd ver vooruit. Je ziet al: een modern schilder heeft aandacht voor volume en vorm.
Nee. Dan echt leuker zijn die heel oude foto's van leuke franse meisjes (mooi gevuld), met de armen in steuntjes om het de hele sluitertijd lang (uren) vol te houden om stil te staan (natuurlijk kou gevat) die aan alle kanten opgeleukt zijn met indrukwekkende stempels om te laten zien dat het hiet gaat om studiemateriaal gaat en niet om harde negentiende eeuwse porno. Met reet.

moederborden

Mijn eerste kostte 500 piek. Een reusachtige IBM-bak die een soort zachte floppy's vrat. Ik weet niet meer wat erop kon, maar hij maakte een reusachtig kabaal en had zo'n scherm met groen oplichtende letters. jarenlang deed ik er mijn teksten op. Het was een wonder.
Toen heb ik geleerd hoe PC's georganiseerd zijn. Hoe dos werkt En wat een bios is. En wanneer wat wordt afgelezen. primaire kennis. Maar essentieel als je er vandaag de dag mee aan de slag wil.
Nu zit ik al drie dagen te sleutelen aan verschillende moederborden. Onze laatste was niet meer dan een plastic tas gevuld met een moederbord, een nieuwe processor en aan kastje waar het in kan. Ik ben gewend aan hardware self installeren, maar processor en moederborden had ik nooit gedaan. Het was zweten, maar ik ben geslaagd.
De oude pentium vier waande ik overleden, maar vanmiddag heb ik 'm weer tot leven gewekt met een nieuw koelinkje op de processor (2 euro). Hij staat nu bij de jongens. De Dell (pentium 3) maak ik weer werkend met oude onderdelen. Voor reserve.

ondanks het sleutelen: goed kunnen werken. (waarvan akte)

rijnsburgerweg

Maak een studie van een pand aan rijnsburgerweg. Als we vroeger naar de orthodondist liepen gingen we er langs.

bedrijfskantine

Ik was gevraagd mijn licht eens te laten schijnen over de aankleding van een bedrijfskantine. Moeilijk. Die middag word ik rondgeleid. Men verwacht van mij dat ik met een oplossing kom voor de wanden. Een lastige zaak. Maar ik ben er voor opgeleid. Ik struin wat rond om tijd te winnen. Ze willen erg graag dat ik er zelf ga hangen. Dat circuit doe ik eigenlijk niet meer, maar ik maak een uitzondering. Het is misschien een kans om Lijn 2 te exposeren. Als ik goed heb opgelet komt ie aan de voorkant voorbij, halte Leyenburg. In de verte hoor ik 'm klingelen.

Spanning.

Het andere grote doek wat ik met Mo's linnen heb opgespannen moet er aan geloven. Bijlijmen met beenderlijm doe ik niet meer. Heel ambachtelijk maar het werkt niet. De spanning wordt dan heel plaatselijk opgevoerd, en dan is het middel erger dan de kwaal. Nietjes loswrikken en een actie met de spantang is tot nu toe beter. In plaats van gesso, doe ik de grondering toch maar met acryl, voor de goede spanning. Als ik wegga is het doek de ergste rimpels kwijt en staat het als een trommelvel. Laat het zo blijven, in godsnaam.
Gisteravond met J op een steenkoud atelier. Bij gebrek aan werk bespreken we de contrasten. Ik haal Itten weer eens op. Dat blijkt nuttig. Veel fouten zijn daarop terug te voeren. J heeft moeite met het simultaan-contrast, dat is vreemd want hij gebruikt het veelvuldig. Tijdens zijn time-out zal hij dat zelf ontdekken.

de vingerling

Weer bezig met de Vingerling. Uitgestofzuigd en een eerste stook geprobeerd. Moeilijk. Leeuw had wat tegeltjes geimproviseerd en ik had in witte chamotte eerste probeersels gefabriceerd. Een week of twee voorgedroogd. Ik ga er maar van uit dat alles wat er in zit waarschijnlijk ook verloren gaat. Zat feitelijk geen serieus werk bij. Dat komt wel als we wat verder zijn. Leeuw is er niet om een oogje in het zeil te houden. Dat is lastig. Vandaar dat ik wat clienten moet aansporen af en toe een blik te werpen op het display. Je moet er bij blijven zo'n oven. Uiteindelijk moet ik J bellen om de stekker eruit te knallen.
Wanneer de Vingerling afslaat is mij nog totaal onduidelijk.
De zwarte regelaar voor de stroomtoevoer heb ik nog niet onder controle.
Misschien weet stier raad.
Ondertussen is ijsbeer begonnen aan een pollock-experiment. Hij komt er goed doorheen. Ontwikkelt zich razendsnel.

open dag.

Grijze mannen en een handjevol vrouwen nemen een kijkje op de Haagweg. Studenten van de ambachtsschool toen genodigd door de huidige generatie. Een invasie van leidse mannetjes, die uitsluitend in de verleden tijd spreken. Ik ben er niet dol op. Ze zitten overal aan en ze klagen over tocht. De rondleiders (gekleurde hestjes en labels) doen pogingen om de te verduidelijken wat er nu gebeurt. Een onbegonnen zaak, het zegt ze niks. Natuurlijk niet.
Voor de vorm werk ik, dat wil zeggen: ik doe alsof, voel me zeer ongemakkelijk.

Armando-museum

Ik ga met J naar het Armando-museum. Dat stond al een tijdje. Hij pikt me op met zijn asbak. Achterin een zwijgende hond.
Mooie stille open ruimte. Een omgebouwde barok-basiliek. past er wel bij, want het is melancholie wat de klok slaat. Sommigen zijn bagger, anderen heel goed. Ik zie er wel wat in. Ik ben wel onder de indruk van een fors doek met een grote schedel-achtige kop in groene aarde. Verdomd leuk gesmeerd. De video biedt uitsluitsel. Natuurlijk door Cherry Duyns (melancholie-vriendje). En ook weer: herenleed. Subtiel en goed was dat toch. Bij de koffie besluiten we dat dat niet meer is zoiets, als herenleed. Jammer.
Mischien toch ook een soort fenomeen: Armando. hij mag alles van mij, want hij geeft geen krimp. Zo aankloten dat mag alleen als je een geloofwaardig fenomeen bent en ook een lieve opa.
In dat kader doen we vooraf in de Zonnehof, het late werk van Wolkers. In orde, maar bij vlagen ook kut met peren. Maar dat mag als je opa Jan bent.

Uitschot gaat plat.

Uitschot opent de langverwachte klimwand. Dat doen ze in pak, dit keer. Tegenwoordig zijn H en T dikke maatjes met Leidse incrowd. Geen shabby outfits meer. Verschil moet er zijn. Tot voor kort zat het geval tegen de wand van het atelier bij de fabriek. Nu is ie bevestigd op een flinke blinde muur, bij Verbum Dei. Hangt mooi. Maar ik vond de drie-dimensionale periode beter.Er is gluhwein en spekkies voor de toegestroomde jeugd. Een travestiet, (voor wie wil lachen), Leidse Kees (voor wie ervan houdt) en een vergunning voor het tijdelijk stremmen van het verkeer op de singel. Toe maar. Zij wel.

Een van de jongens is bezig aan een ijsbeer. Idioot plan, maar het begint een goed ding te worden. Na lang glaceren in pruisisch blauw, werkt R nu nat in nat aan een mooi contrasterende vloer van ijsschotsen, die verrassende effecten oplevert. Maf, dat is het goede woord. Zeester legt ondertussen de laatste hand aan zijn winderig achtende eeuws hollands landschap. Na afloop stoei ik met de oven. Eindelijk ben ik , dankzij een handgeschreven instructie-vel, doorgedrongen in het stookmenu. Nog steeds niets gebakken.

lijn2 bijna klaar

Studeren op lucian Freud.

Varkenshaar, warme grijzen met vermilioen en smeren in aangedroogd titaan. Toetsen maken en een schoon palet. Ik kom iets verder. Maandag verder.

foto-shoot

Rob O was in mijn atelier. Hij werkt aan foto-boek. En ik kom er ook in. Da's mooi. De jongens had ik naar buiten gebonjourd met een kapot croquetspel. "Ga maar buiten kleumen, mannen!"
Braaf druipen ze af.
Het wordt een heel gesleep. Voor de foto moet het halve atelier verbouwd worden, maar het is inderdaad beter zo. De compositie van mijn Lijn 2 blijkt naadloos aan te sluiten op die van de metselloods. Dat heeft Rob heel goed gezien. Hij componeert zoiets als een schilder. Maakt eerst een grisaille in polaroid. Schuift met contrasten en doet mij kunstig een voetje verschuiven voor de ideale pose.
Een tapijt van Insteek-latjesop de voorgrond, leek ons een goede regie vondst. Als de lampen goed staan en de compositie is er wel zo'n beetjeis , is het tijd om te spelen met wat we hebben. De verkleumde jongens bemoeien zich er ook mee. Ze mogen, onder belofte van een krentenbol en donut meekijken. Lars en Siemen figureren in de laatste shoots. Marc krijgt ook een rolletje.
Een vakman.

De gipsen apen van Blijdorp

de Verkade-albums bij ons thuis. Ik heb ze stukgelezen. Vooral die twee over dierentuinen. Er was er een met een aapje, een ander had een damhertenfamilie voorop. het apen-boek was mijn favoriet. Er was een plaat van een (wol?)-aap dat leek op een roze oud mannetje. Ik herinner me een grasveld met een chimp die zich rechtop opricht met een tak, bij een autoband, toeschouwers aan een hek in de verte.
Er was iets gruwelijks en geheimzinnigs aan die platen. Er was een serie over de vogelverblijven in Artis. Steltlopertjes en vreemde duiven. Allemaal even onwaarschijnlijk van kleur.
En die roerdomp. Er was een grote plaat van watervogels bij een donkere dreigende ruine. Met een roerdomp dus. Mijn vader kon de roep van een roerdomp imiteren op een lege bierfles. Ik schrok me rot.
Door de Verkade-albums ben ik verslingerd geraakt aan oude dierentuin-architectuur. het leeuwenverblijf in Rotterdam. Die dieren doen me niks. Het is het hok dat telt. Je ziet in zo'n verblijf hoe vroegere genraties omgingen met dieren. Ik bedoel niet de krapte, maar hoe het gebouwd is. Zo'n verblijf is net een Follie. Het heeft een stijl, maar geen functie. De facade dient nergens toe, een soort joyeus opsmuk dat de bewoners niets zegt. Die leeuw (tegenwoordig huizen er hyena's) zal het worst wezen hoe zo'n hok is ingedeeld.
Nog veelzeggender zijn de dier-sculpturen die in een dierentuin staan. Ik ben altijd erg dol op die rij gipsen apen die in de riviera-hal van Blijdorp in de gang staan die naar de mensapen leidt. negentiende eeuw schat ik. Toen was een zo'n aap nog een mysterieus gevaarlijk wezen, waarin een ontembare kracht schuilt. Goede beelden.
Geen dierentuinbezoeker die zo nog naar een aap kijkt. Mysterieus en ontembaar komen ze ook niet over, die meute onderuitgezakte en neuspeuterende zilverruggen. Lachen in het apenhuis is er ook niet meer bij. Zoiets doe je niet. Mijn zoons zouden woest worden.

Artisan.

Als ik even verder niks bij de hand heb, gebruik ik vaak die Artisan verf (Winsor & Newton) voor kleine olieschetsen op karton. Zoals nu. Ik kan me nu even geen geknoei met terpentine veroorloven (kinderen hebben vakantie), dan is deze verf een goede oplossing. Kan ik toch thuis werken. Zo goed en kwaad als het gaat.
Het is olieverf, zeker, onmiskenbaar. De lijnolie is dusdanig gemodificeerd, dat het geen water afstoot, maar oplosbaar is in water. In beperkte mate kun je traditionele olieverf toevoegen, wat ik steeds meer doe, want de kleurkracht van deze verf neemt snel af. De kwaliteit laat te wensen over. De roden en gelen zijn niet best vind ik. De okers, het cobalt en de sienna's zijn weer heel goed. Vreemd. Winsor levert ook een stroperig medium bij deze serie, die me wel bevalt. Die gebruik ik veelvukldig, maar ik neem hiermee een risico. In combinatie met gewone olieverf, rageertdit medium heel vreemd. De droogtijd neemt gigantisch af(wat ik niet wil), de vloeing van de verf neemt snel af (zeker als de verwarming hoog staat, zoals nu). Dat los ik op door "gewoon"-Goedman schildersmedium toe te voegen. Dat kan dus eigenlijk niet....

Gluren naar HKO

Ik kon op bezoek bij een verzamelaar. Hoe wordt je dat vraag ik me af. Daar rol je in begrijp ik. Of je wordt gebeld dat er weer een te koop is: een HKO (Harm Kamerlingh Omnes). En voor je het weet ben je er dan een. En dat weet Christies dan ook.
Ik werd langs de topstukken geleid. En er hing voor een vermogen... Verrukkelijke schilderijen. Niet alles, maar toch. Je zou ze maar hebben.
Ik had er 1 zien hangen achter de balie. Zomaar in het wild. Dat is gaaf, dacht toen nog. Dus had ik gemaild. En ik kon komen. Nog even en ik hang er zelf.
Ze liet ze zien als toonde ze haar kinderen. En zo hoort het ook. Dat moet bij verzamelaars. Je kinderen moet je in de buurt hebben, en af en toe even liefdevol naar gluren.